İnsansız hava araçları üç yıl içinde Afrika’da yaklaşık 1000 sivili nasıl öldürdü?

İngiltere’de yayınlanan “Drone Savaşları”nın raporuna göre, birçok Afrika ülkesi silahlı gruplara karşı savaşta insansız hava araçlarını (İHA) kullanıyor ve bu profesyonelce olmayan kullanım birçok sivilin ölümüne ve yaralanmasına neden olan büyük hatalara neden oldu.

İngiltere’nin raporuna göre Kasım 2021 ile Kasım 2024 tarihleri arasında altı Afrika ülkesinde meydana gelen 50 olayda en az 943 kişi hayatını kaybetti.

Rapor, bazı saldırılarda hedef alınan savaşçıların sivillerden ayırt edilemediğini ortaya koyuyor.

Al Jazeera’ye konuşan bazı uzmanlar, pek çok ülkenin gizli operasyonlar kapsamında İHA saldırıları yürütmesi nedeniyle ölü sayısının çok daha yüksek olabileceğini belirtiyorlar.

İnsansız hava araçları Afrika kıtasındaki yönetimlerin tercih ettiği popüler bir silah haline gelirken, rapor bu araçların çatışma zamanlarında kullanılmasının siviller üzerindeki sonuçlarını ve dünyanın insansız hava araçlarının satışını düzenleme zamanının gelip gelmediğini sorguluyor.

Afrika ülkeleri neden giderek daha fazla insansız hava aracı ediniyor?

“Teslimatta Ölüm” isimli rapora göre, son yıllarda Afrika ülkeleri, özellikle orta ve uzun menzilli insansız hava araçlarını giderek daha fazla satın alıyor.

2022’den bu yana en az 10 Afrika ülkesi, “güvenlik ve isyanla mücadelenin artırılmasını” gerekçe göstererek bu tür silahlar edindi.

İngiltere merkezli raporun yazarı Cora Morris, insansız hava araçlarının savaşta etkili bir araç olarak pazarlandığını, askeri personele yönelik riskleri en aza indirdiğini, ancak gerçekte bunun doğru olmadığını, çünkü sivil kayıpların genellikle yüksek olduğunu söyledi.

Morris Al Jazeera’ye İHA kullanımının siviller üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu söyledi.

Afrika yönetimleri sıkı tedbirler olmaksızın satış yapmaya istekli tedarikçilerden insansız hava araçları edinmeye çalışıyor ve devletler insansız hava araçlarına ilgi duyuyor çünkü saldırıları pilotları yaralama ya da öldürme riski taşımıyor.

Bazı uzmanlar, devlet dışı bazı grupların bu insansız hava araçlarını edinip kullanmaya başlayabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Son zamanlarda Çin ve Türkiye, Afrika ülkelerine insansız hava araçlarını ucuza satan ve nasıl kullanıldıklarına pek aldırış etmeyen başlıca ihracatçılar olarak ortaya çıkıyor.

“Teslimatta Ölüm” raporuna hangi ülkeler dahil edildi?

İnsansız hava araçlarının kullanıldığı yaklaşık 1.000 sivilin ölümünün tespit edildiği raporda Afrika’da altı ülke yer aldı:

Sudan

Sudan’da düzenli ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında devam eden savaşta insansız hava araçları yaygın olarak kullanıldı ve saldırılar pazarlar dahil sivil altyapıyı vurdu.

Somali

Somali, özellikle El Kaide bağlantılı Eş Şebab’ı hedef alan saldırılar insansız hava araçları için büyük bir savaş alanı ve söz konusu saldırılar sık sık sivil ölümlerine neden oluyor.

ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) tarafından Eş Şebab’a karşı başlatılan hava saldırılarında da siviller yaralandı ve öldü, ancak bu hataları “ikincil hasar” olarak adlandırıyorlar.

Nijerya

Nijerya’da hükümetin Boko Haram’a karşı düzenlediği saldırılar çok sayıda sivilin ölümüyle sonuçlandı.

2023 yılında Kaduna Eyaletinde İslami törenlere katılan bir grup insan insansız hava aracı saldırısına uğradı.

Burkina Faso

Silahlı çatışmaların bölgesel merkez üssü Mali’ye komşu olan Burkina Faso’da 2015 yılından bu yana çatışmalar genişlemektedir.

Etiyopya

Etiyopya hükümeti, Tigray savaşçılarına karşı yürüttüğü savaşta insansız hava araçlarına odaklandı ve bu da mülteci kamplarına çok sayıda saldırıyla sonuçlandı ve insan hakları örgütleri tarafından kınandı.

Bu ülkelerin tamamında en ölümcül saldırılardan bazıları: 2023 yılında Nijerya’daki Müslüman kutlamalarına yapılan bir saldırıda 85 kişi öldürüldü, ancak hükümet bu rakamlara itiraz etti.

İnsansız hava araçlarının kullanımı nedeniyle sivillere yönelik ölümcül saldırılar arasında, Ekim 2022’de Ofo Beki köyüne yapılan saldırıda 86 kişi öldürüldü.

Somali’de, özellikle güney Somali’deki sivil çiftliklerde 23 kişinin öldürülmesi olmak üzere çok sayıda olay kaydedildi.

Burkina Faso’da Ağustos 2023’te tek bir olayda 28, Eylül 2023’te ise Sudan’ın başkenti Hartum’da tek bir olayda 48 ölüm kaydedilmiştir.

Gözetim ve düzenleme ihtiyacı

Raporlar, özellikle dünya genelinde kullanımları yaygınlaştıkça, insansız hava araçlarının kullanımına ilişkin daha fazla gözetim, düzenleme ve izlemeye duyulan acil ihtiyacı vurguluyor.

İngiltere merkezli rapora göre, insansız hava araçlarının kullanımı katlanarak artacak ve hükümet dışı gruplara da yayılabilecektir.

Kaynak: Mepa News, Al Jazeera